technolve

Janzing is een krachtig schrijver. Ze hanteert haar pen met schijnbare eenvoud maar altijd zeer raak en precies. Een van de grootste troeven van Grammatica van een obsessie zijn haar verrukkelijke observaties. Flitsen van inzicht, verpakt in een beeld –of een beeldspraak– die ze her en der, als kleine geschenken, in haar tekst strooit. Verder is Grammatica… ingenieus geconstrueerd. Je krijgt als lezer verschillende, erg uiteenlopende verhaallijnen aangeboden die ogenschijnlijk niets met elkaar te maken hebben, ook al vermoed je dat er uiteindelijk wel een reden achter zal zitten, dat alles aan elkaar geknoopt zal worden. En dat gebeurt ook, uiteindelijk. Nu en dan kan een draadje los blijven hangen, soms lijkt het zelfs een cliffhanger die niet opgelost wordt, maar uiteindelijk wordt alles opgepikt en aan elkaar geweven. Die constructie is tegelijk de zwakte van het boek. Janzing maakt het de lezer niet gemakkelijk om zich te identificeren met de personages. Door telkens weer over te schakelen naar andere personages en andere settings wordt het moeilijk om mee te voelen, mee te leven. De personages lijken eerder eendimensionaal. Ze zijn ieder voortgestuwd door een eigen verlangen of een eigen nood, die uiteindelijk, onontkoombaar, de lijn van hun verhaal bepaalt zonder dat er echt een evolutie, een omwenteling plaatsvindt. Janzing is wat dat betreft redelijk onbarmhartig voor haar personages. Er komt niet echt een verlossing, je wordt er niet bepaald vrolijk van. Halverwege het boek kan er een soort vermoeidheid optreden. Je wil als lezer eindelijk eens bij één personage kunnen blijven, een verhaallijn rustig kunnen volgen, je inleven. Het risico bestaat dat de lezer hier afhaakt. Maar dan komen de verhalen op kruissnelheid en wil je het boek niet meer neerleggen tot je weet hoe alles afloopt. De Deense schrijfster Karen Blixen zei in een interview uit 1956 (verschenen in nwt 1986-2) over de reden waarom ze vooral verhalen schreef: ‘Ik begin met de globale sfeer die het verhaal moet krijgen, dan verzin ik de personages, en die gaan met mij aan de haal. Zij bepalen het patroon, ik geef ze vooral hun vrijheid. Men heeft nu vooral belangstelling voor het inwendige gebeuren, binnen de personages. […:] Maar ik schrijf over personages binnen een bepaald ontwerp. Hoe zij handelen en hoe hun handelingen elkaar beïnvloeden.’ Grammatica… is zo’n boek waarin uiterst krachtige sferen worden opgeroepen, en waarin personages het verhaal vormen. Het boek gaat niet over psychologische ontwikkelingen of het al dan niet overwinnen van innerlijke conflicten, het gaat over wat mensen met elkaar doen of liever: wat ze elkaar aandoen. Misschien is ‘roman’ niet de juiste benaming. Noem het een intrigerend weefwerk van verhalen.

2022-11-14 17:18