Makal’ın bize getirdiği ötelerin havası, daha çok İngiltere’dendir. Uzun bir süre kaldığı İngiltere’de gerek, Londra ve gerekse Londra çevresi onun gözlemlerine konu olmuştur. İngiliz uygarlığı, eğitimi, insancıl davranışları Makal’ı etkileyen konular arasındadır. Bir de İngiliz köylülerini ziyaret etiğinde içini sarsan burukluk bize yansımaktadır. Makal, Ötelerin Havası’nda yalnızca bir gözlemci davranışını ortaya koymuştur. Oraları göremeyenler ya da gidip de görme olanağı bulamayanlar için bu kitapta iyi gözlemlerin bulunduğunu, iyi görüntüleri bulacaklarını belirtmek isterim. Muzafer Uyguner (Cumhuriyet Kitap eki) Makal, bir sürü ayrıntılarla doldurmamış kitabını. Tarih ve coğrafya kitaplarından yararlanma yerine, gözleme, yani en sağlam olana başvurmuş. Birçok gezi yazısında alıştığımız, bilmem ne müdüründen alınan sıkıcı istatistik rakamlar da yok. Gerçekçi bir yazarın tutması gereken yolu tutmuş, duygusalıktan kaçınmıştır. Ötelerin tatlı, düzenli uygarlık havası, seçeceği adamları bir takım hayvan resimlerine bakarak seçen, buraların bulanık, örümcekli havasını unuturamıyor. Köylülere öğüt vermek için kurulan duygusal köy bakanlıklarını unuturamıyor, acı acı düşünüyor insan. Ahmet Köklügiler (Çaltı dergisi) Mahmut Ağabey hep köyü anlatı. Bu kez de, köylülerin köylerini taşıdıkları, bir başka deyişle ırgatlığa gitikleri ‘Öteler’ dediği Avrupa’yı anlatıyor. Bu betikte ‘Burayı’ ve ‘Öte’yi göreceksiniz ve yaşayacaksınız. Ne mutlu, Mahmut Hocamın bunu da yazması bir ödevdi bence. Prof. Dr. M. Tahir Hatipoğlu (Selvi) İçindekiler • Ozanlar, Köylüler ve İsyancılar • Başlarken • Gâvurun Yaşantısı • Çocuktan Pireye • Bazı Gelenekler • Ayaklı Kitaplık • Evliye Ev • Uygarlık Dedikleri • Televizyon • Alt Yanı Bir Garson Kız • Özgürlük • Bebelerin Okulu • Bir Başkası • İlk • Orta • “Memur Olacağım” • Silahlara Veda • Gezerken • Çocuklar Adına Üzüntü • Çiftlikte • Üniversite Kentlerinden • Pırıl Pırıl • Bahçeli • Capcanlı • Bir İngiliz Köyünde • Denizden Çıkma • Paris’ten Çaltı’ya Mektuplar • Dağlara Karşı • İstediğini Yazabilmek • Elsa’nın Gözleri • Mösyö Piere Roux İle • Paris’e Yağmur Yağıyordu • Almanya’dan “Bulutçuk” • “Buraya mı Taşındık” • Okuma Günleri • Yeni Kuşağın Sesi • Almanya’da Türk Yazarlar