Osmanlı'Da İsyan İklimi-Sam White Osmanlı topraklarında 1591-1595 döneminde yaşanan, son 60 yılın en uzun süreli kuraklığından sonra 1596’da Anadolu’daki yıkıcı Celâli İsyanı patlak verdi. Bu bir tesadüf müydü? Bu kitapta anlatılanlar, “Küçük Buzul Çağı” adı verilen iklim olayının 160 dolaylarında Osmanlı İmparatorluğu’nu yıkılmanın eşiğine kadar getirmesinin hikâyesidir. Osmanlı’nın kriz ve dönüşüm evresini küresel çevre tarihi perspektifiyle yeniden değerlendiren Sam White, çoğunlukla tamamen özgün ya da şimdiye kadar göz ardı edilen bulgulara dayanarak Osmanlı tarihyazımında daha önce fazla yer tutmayan çevre etkenlerinin yaşanan dramda başat bir rol oynadığını gözler önüne seriyor. 1590-1610 dönemini kilit dönüm noktası olarak ele alan bu özgün yaklaşımda, Osmanlı İmparatorluğu’nun yaşadığı sıkıntıların yaygın ekolojik baskılardan ve iklim dalgalanmalarından kaynaklanan bir dünya krizinin parçası olduğunu ortaya konuyor. “. ‘Osmanlı İmparatorluğu’nun gerilemesi’ ve özelikle ‘Celâli İsyanları’ olarak bilinen karmaşa dönemi konusuna heyecan yaratan yeni bir yaklaşım getiriyor. Osmanlı ve Ortadoğu tarihi anlayışımızda devrim yaratacak.” – Linda T. Darling  “. Osmanlı tarihi üzerinden yazılmış bir dünya tarihi bu.” – Virginia H. Aksan Tarihçi Mustafa Akdağ, Celalî İsyanları olarak adlandırılan Osmanlı İmparatorluğu’nu temelinden sarsan isyan olaylarının siyasi, ekonomik, sosyal sebeplerini ve etkilerini kuşatıcı bir şekilde anlatmıştı, ‘Türk Halkının Dİrlik ve Düzenlik Kavgası’ isimli kitabında. Ne yazık ki Akdağ’ın ömrü vefa etmediği için yarım kalan, ama buna rağmen olağanüstü kuşatıcı açıklamalar yapan, konuya dair her zaman yeni kalacak sözleri söyleyen çalışmaydı. Sam White ise buzdağının görünmeyen kısmını gösteriyor. ‘Osmanlı’da İsyan İklimi’ isimli kitabında yine Celalî İsyanları’nın öncesinde yaşanan ve imparatorlukta uzun süreli kıtlıklara sebep olan ‘Küçük Buzul Çağı’nın isyanlar için oluşturduğu ‘etken’ olma durumunu inceliyor. Sözkonusu, uzun süren iklim farklılaşması ve akabinde yaşanan kıtlıklar, bilhasa tarımla geçinen halkı açlıkla karşı karşıya getirirken, devlete ödenmesi gereken vergiler ve başyka unsurlar tüm bu isyanların temelini oluşturmuştu… White çok iyi bildiğimizi sandığımız bir olayın, hiç bilmediğimiz şönlerini anlatırken etkileyici bir tarih çalışmasına imza atıyor.Çağlayan ÇevikBir Paragraf