Düsman nara ve çigliklarla birlikte çalidan çaliya siçra­yarak yaklasiyordu. Bir kursun daha geldi Haci Murat'in sol bögrüne. Hendegin içine uzandi, besmetinden bir bez parça­si kopartarak yarasina bastirdi. Bu yara öldürücüydü. Ölece­gini anladi. Anilar ve hayaller art arda hizla geçiyordu gözle­rinden. Bazen, pehlivan yapili Abununtsal Han'i kesik, asagi sarkan yanagini eliyle tutarak, elinde hançeri düsmaninin üs­tüne yürüdügünü görüyor; bazen kurnaz, uysal sesini duyu­yor; bazen oglu Yusuf'u, karisi Sofiyat'i, bazen can düsma­ni Samil'in kirpisan gözleri, kirmizi sakaliyla solgun yüzünü görüyordu.Bütün bu anilar onun hayalinden geçiyor fakat içinde hiç­bir duygu uyandirmiyordu. Ne acima ne kin ne de herhangi bir heves. Bütün bunlar hiçti ve basliyor ya da baslamis olmasi fark etmiyordu onun için. Bu arada güçlü bedeni henüz yasa­maya devam ediyordu. Kalan gücünü topladi, dogruldu, yaklasan birine tabancayla ates etti ve vurdu. Adam düstü. Haci Murat daha sonra hendekten tamamen çikarak hançeriyle to­pallayarak düsmana dogru yürüdü. Birkaç el silah sesi duyul­du. Tökezledi ve yere düstü. Birkaç milis coskulu çigliklarla, düsen bedenin üzerine atildi. Ama ansizin ölü sandiklari be­den kipirdadi. Önce kanlar içindeki papaksiz, tirasli basi kalk­ti, sonra gövdesi dogruldu ve bir agaca tutunarak ayaga dikil­di. Öylesine korkunç bir hâli vardi ki, kosarak gelenler dona­kaldilar. Derken titredi, agaçtan koptu ve boylu boyunca, ke­silmis bir devedikeni gibi karin üstü yere kapaklandi. Artik ki­mildamiyordu. Daha az göster