Haris Spataris, 1906, Istanbul Fener dogumlu. Ailesi 1922’de Yunanistan’a göç etmis. Çocukluguna ait ilk anilar Balkan Savasi’nin mahallesinde yarattigi gerginliklere, Istanbul’a yigilan muhacirlere iliskin. Sonra Birinci Dünya Savasi patliyor, Istanbul isgal ediliyor, Yunan kuvvetleri Izmir’e çikiyor. Bu siyasi gelismeler Istanbul Rum cemaatinin milliyetçiligini körüklüyor. Yunan ordusunun Anadolu’da yenilgiye ugramasi cemaatin umutlarinin yikilmasina yol açiyor. “Küçük Asya Felaketi“nden sonra, Mübadele Istanbul Rumlarini kapsamasa da, artik kendileri için bir gelecek olmadigini düsünen bazi Rumlar dogduklari sehri terk ediyorlar. Iste böyle bir siyasi geri planda dikkatli bir gözlemci Spataris. Bizlere, binalari yerinde kalsa da artik var olmayan bir dünyayi anlatiyor: Fener’in ara sokaklari, evler, insanlar, vapurlar, sandallar, sandalcilar, patrikhanenin papazlari, sokaklardaki havagazi lambalarini yakip söndüren memurlar, mahallede yanan ilk elektrik ampulü, “dünyanin merkezi“ Galata, gençliginde onu heyecanlandiran Galata’nin kötü söhretli evleri, Bolsevik devrimi sirasinda Rus elçiligi önünde çatisan Ruslar, Rumlarin “tavan taburu“ (askere gitmemek için tavan arasinda saklananlar), Tünel’in onarilmasi, Rum cemaatinin ileri gelenleri. Rumlarin yemekleri, eglenceleri, bayramlari, hamam sefalari, Ayazmalar, yanginlar, tulumbacilar, sokak saticilari, Ermeniler, Kürtler, Yahudiler... Bu anilar eski Istanbul’la ilgili bir çok ayrintiyi gözler önüne seriyor. Örnegin 1873’te yapilan Galata Tüneli’nin eski vagonlari hakkinda söyle yazmis: “Bu vagonlarin pencereleri yoktu, üstleri tamamen açikti (kapali yerde dolastiklarina göre yagmurdan islanilmazdi) ve etrafi demir parmakliklarla çevriliydi. Aydinlatma petrol lambalariyla yapiliyordu. Tren bu vagonlarla hareket edip tünele girer girmez insanin üzerinden nemli ve soguk bir rüzgâr eserdi; petrol lambalarinin titrek isigi da cehenneme gidiyormusuz izlenimi verirdi.“ Bu kitap, Haris Spataris’in anlattigi Fener’in sokaklari adim adim dolasilarak hazirlandi. Döneme ait fotograflarin yani sira günümüzü yansitan fotograflara da yer verildi. Jacques Pervititch’in hazirladigi, Fener’e ait 1929 tarihli sigorta haritalarinin birkaçi da kitaba eklendi. Böylece, okur Haris’in anlattigi 1906-1922 Fener’ini gözünde daha iyi canlandirabilecek, hatta isterse, dokusu hemen hemen hiç degismeyen mahallenin sokaklarinda bir gezintiye bile çikabilecek. Bu kitap, okurlari için ayni zamanda bir gezi rehberi.(Tanitim Yazisi’ndan Alinti) Daha az göster